Imej 'piramid tertua di Indonesia' ini hasil janaan AI

"Gunung Padang: Dikatakan Piramid Tertua di Dunia iaitu yang Tersembunyi Di Bawah Bumi atau dibawah tanah," bunyi kapsyen siaran Facebook dikongsi pada 4 Mac 2025. 

Imej pada siaran itu menunjukkan sebuah perani di bawah kawasan berbukit-bukau dan dikelilingi hutan tebal.

"Bagaimana jika piramid tertua di dunia bukan di Mesir tetapi di Indonesia? Gunung Padang, tapak misteri di Jawa Barat, mungkin begitu sahaja," tulis sebahagian kapsyen itu lagi. 

Image

Tangkapan skrin siaran palsu yang diambil pada 28 Mac, 2025

Imej itu juga dikongsi oleh akaun Facebook lain termasuk siaran yang mengulangi dakwaan sama dalam bahasa lain seperti bahasa Cina, Thai dan Indonesia dan memasukkan imej yang kononnya menunjukkan tapak purba itu dari beberapa sudut lain.

Teres berbatu

Beberapa ahli arkeologi dan pakar sejarah memberitahu AFP bahawa tidak tepat untuk meletakkan ciri piramid pada Gunung Padang. 

Lutfi Yondri, seorang ahli arkeologi dari Universiti Padjadjaran yang telah menjalankan beberapa ekskavasi di Gunung Padang sejak 1997, memberitahu AFP pada 20 Mac bahawa satu-satunya struktur yang kekal di tapak itu ialah "kompleks teres batu" (pautan arkib).

Pentarikhan karbon menunjukkan teres itu dibina sekitar 117 hingga 45 SM dan berada di atas kolum batu yang terbentuk melalui proses geologi semula jadi, katanya.

Sementara itu, Truman Simanjuntak dari Pusat Kajian Prasejarah dan Austronesia berkata Gunung Padang "sama sekali tiada kaitan" dengan piramid (pautan arkib).

"Mendakwa terdapat ruang terbuka buatan manusia di dalam bukit adalah halusinasi," katanya pada 20 Mac. "Mari kita berfikir secara rasional, dan bercakap menggunakan data."

Satu kajian pada 2023 dalam jurnal Arkeologi Prospeksi yang menggambarkan Gunung Padang sebagai "piramid prasejarah" telah ditarik balik selepas pakar geofizik, arkeologi dan pentarikhan radiokarbon menimbulkan kebimbangan mengenai ketepatan fakta (pautan arkib).

'Tidak masuk akal secara fizikal'

Selain itu, imej yang beredar dalam talian itu tidak menyerupai tapak sebenar seperti yang dilihat dalam gambar AFP diambil pada Julai 2011.

Image

Siwei Lyu, pengarah Universiti di Makmal Forensik Media Buffalo di Amerika Syarikat, berkata analisis imej itu menunjukkan "kemungkinan hampir 100 peratus" bahawa ia dijana AI (pautan arkib).

Beliau menyatakan salah satu imej terbabit melanggar geometri perspektif, di mana empat garisan yang sepatutnya selari dalam dunia nyata tidak bersilang. "Ini adalah tanda-tanda sifat generatif AI itu," kata Lyu.

Image

Imej dalam siaran palsu, dengan petunjuk visual yang tidak konsisten, ditandakan Siwei Lyu

Shu Hu, pengarah Makmal Pembelajaran Mesin dan Forensik Media (M2) dari Universiti Purdue di Amerika Syarikat juga berkata bayang-bayang dalam ketiga-ketiga imej itu adalah "tidak masuk akal secara fizikal dalam senario sebenar" kerana cahaya menghala ke arah yang berbeza (pautan arkib). 

Image

Imej dalam siaran palsu, dengan percanggahan visual dalam bayang-bayang yang ditanda Shu Hu

Tiada kaedah yang mudah untuk mengesan media yang dijana AI tetapi mengenal pasti tanda-tanda tidak konsisten pada visual tersebut boleh membantu kerana ralat masih wujud walaupun terdapat kemajuan mendadak dalam AI generatif.